This series provides sophisticated and authoritative overviews of periods of ancient history, genres of classical literature, and the most important themes in ancient culture. Each volume comprises approximately twenty-five and forty concise chapters written by individual scholars within their area of specialization. The chapters are written in a clear, provocative, and lively manner, designed for an international audience of scholars, students, and general readers.
Ancient History
Literature and Culture
This edition first published 2015
© 2015 John Wiley & Sons, Inc.
Registered Office
John Wiley & Sons Ltd, The Atrium, Southern Gate, Chichester, West Sussex, PO19 8SQ, UK
Editorial Offices
350 Main Street, Malden, MA 02148-5020, USA
9600 Garsington Road, Oxford, OX4 2DQ, UK
The Atrium, Southern Gate, Chichester, West Sussex, PO19 8SQ, UK
For details of our global editorial offices, for customer services, and for information about how to apply for permission to reuse the copyright material in this book, please see our website at www.wiley.com/wiley-blackwell.
The right of Bernard Mineo to be identified as the author of the editorial material in this work has been asserted in accordance with the UK Copyright, Designs and Patents Act 1988.
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, except as permitted by the UK Copyright, Designs and Patents Act 1988, without the prior permission of the publisher.
Wiley also publishes its books in a variety of electronic formats. Some content that appears in print may not be available in electronic books.
Designations used by companies to distinguish their products are often claimed as trademarks. All brand names and product names used in this book are trade names, service marks, trademarks or registered trademarks of their respective owners. The publisher is not associated with any product or vendor mentioned in this book.
Limit of Liability/Disclaimer of Warranty: While the publisher and author have used their best efforts in preparing this book, they make no representations or warranties with respect to the accuracy or completeness of the contents of this book and specifically disclaim any implied warranties of merchantability or fitness for a particular purpose. It is sold on the understanding that the publisher is not engaged in rendering professional services and neither the publisher nor the author shall be liable for damages arising herefrom. If professional advice or other expert assistance is required, the services of a competent professional should be sought.
Library of Congress Cataloging-in-Publication Data
A companion to Livy / edited by Bernard Mineo.
pages cm
Includes bibliographical references and index.
ISBN 978-1-118-30128-9 (cloth)
1. Livy. Ab urbe condita—Criticism and interpretation. 2. Rome—Historiography. 3. Rome— History—Early works to 1800. 4. Rome—History—To 510 B.C. I. Mineo, Bernard, editor, author.
DG207.L583.C66 2015
937′.02—dc23
2014015383
A catalogue record for this book is available from the British Library.
Cover image: Detail from Roman statue of Augustus of Prima Porta, showing the return of the Roman legionary
eagels, lost to Parthia at Carrhes, 53 BC. De Agostini Picture Library / Bridgeman Images
Acc. | Accius |
Acta Tr. | Fasti Triumphales |
Aug. | Augustine |
De civ. D. | De civitate Dei |
AHB | Ancient History Bulletin |
AJA | American Journal of Archeology |
AJP | American Journal of Philology |
Ampel. | L. Ampelius, Liber Memorialis |
Anc. Hist. Bull. | see AHB |
Anc. Soc. | Ancient Society |
Ann. | Annales |
Ant. Afr | Antiquités Africaines |
ANRW | Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt |
Apollod. | Apollodorus |
Bibl. | Bibliotheca |
App. | Appian |
BC | Bella ciuilia |
Hann. | Hannibalica |
Iber. | Iberica |
Ill. | Illyrica |
Lib. | Libyca |
Mac. | Macedonica |
Mith. | Mithridatica |
Sam. | Samnitica |
Sic. | Sicelica |
Syr. | Syriaca |
Arist. | Aristotle |
Pol. | Politics |
Ath. Pol. | 'Αθηναίων Πολιτεία |
Aristox. | Aristoxenus |
Arr. | Arrian |
Anab. | Anabasis |
ASD | Amsterdam edition. Desiderii Erasmi omnia opera |
BAfr. | Bellum Africum |
BAlex. | Bellum Alexandrinum |
BIDR | Bulletino dell'Istituto di Diritto Romano |
Bk | Book |
Brit. Libr. | British Library |
c. | circa |
Caesar, Bciv. | Bellum ciuile |
Bgall. | Bellum Gallicum |
CAH | Cambridge Ancient History (first edition) |
CAH2 | Cambridge Ancient History (second edition) |
Calp.Piso | Calpurnius Piso |
Cass.Hem | Cassius Hemina |
Cato | Cato |
Orig. | Origines |
Catull. | Catullus |
cf. | (=confer) compare |
Cic. | M. Tullius Cicero |
Ad Brut. | Epistulae ad Brutum |
Amic. | De amicitia |
Arch. | Pro Archia |
Att. | Epistulae ad Atticum |
Balb. | Pro Balbo |
Brut. | Brutus |
Caecin. | Pro Caecina |
Cael. | Pro Caelio |
Cato Maior | =De senectute |
Cat. | In Catilinam |
De or. | De oratore |
Div. | De divinatione |
Dom. | De domo sua |
Fam. | Ad familiares |
Fin. | De finibus |
Flac. | Pro Flacco |
Font. | Pro Fonteio |
Har. resp. | De haruspicum responsis |
Leg. | De legibus |
Leg. agr. | De lege agraria |
Leg. Man. | Pro lege Manilia (=de Imperio Cn. Pompei) |
Mur. | Pro Murena |
Nat. D. | De natura deorum |
Off. | De officiis |
Phil. | In M. Antonium orationes Philippicae XIV |
Pis. | In Calpurnium Pisonem |
Q. Fr. | Epistulae ad Quintum fratrem |
Quinct. | Pro P. Quinctio |
Rep. | De republica |
Sest. | Pro P. Sestio |
Senect. | De senectute |
Sull. | Pro Sulla |
Tusc. | Tusculanae disputationes |
Verr. | In C. Verrem actio secunda, orationes I-V |
2 Verr. | Second Verrines |
CIG | Corpus Inscriptionum Graecarum |
CIL | Corpus Inscriptionum Latinarum |
CISA | Contributi dell'Istituto di storia antica |
Class. Philol. | Classical Philology |
cos. | consul (with year of office) |
CP | Classical Philology |
CQ | Classical Quarterly |
CR | Classical Review |
CUF | Collection des Universités de France |
DCPP | Dictionnaire des Civilisations Phénicienne et Punique |
De vir. Ill. | De viris illustribus (auctor ignotus) |
Dio Cass. | Dio Cassius |
Diod. | Diodorus |
Dion. Hal. | Dionysius of Halicarnassus |
Ant. Rom. | Antiquitates Romanae |
ed. | editor, edited (by) |
edn. | edition |
eds. | editors |
EFR | École Française de Rome |
Ennius V3 | Ennius, ed. Vahlen (third edition) |
Enn. Ann. | Ennius, Annales (ed. Skutsch) |
Epist. | Epistulae |
Epit. | Epitome |
esp. | especially |
Eus.-Jer. | Eusebius-Jerome |
Chron. | Chronica |
Eutr. | Eutropius |
F. Cap. | Fasti Capitolini |
Fest. | Festus |
FgrH | Fragmente de Griechischen Historiker |
FRHist | Fragments of the Roman Historians |
Flor. | Florus |
Fr., frg., frgs. | fragment(s) |
FRH | Die Frühen Römischen Historiker (ed. Beck & Walter) |
Frontin. | Frontinus |
aq. | De aquae ductu urbis Romae |
Strat. | Strategemata |
Ftr | Fasti Triumphales |
Gell. NA | A. Gellius Noctes Atticae |
Gell. Hist. | Cn. Gellius |
GRBS | Greek, Roman & Byzantine Studies |
HAAN | see Gsell (Bibliography) |
Hdt. | Herodotus |
HN | see Pliny |
Hor. | Q. Horatius Flaccus, Horace |
Carm. | Odes |
Carm. Saec. | Carmen Saeculare |
Ep. | Epistles |
Epod. | Epodes |
Sat. | Satires |
Isid. Etym. | Isidorus, Isidore, Etymologiae |
Hom. | Homer |
Il. | Iliad |
Od. | Odyssey |
HRR | Peter, Historicorum Romanorum Reliquiae |
HSCP | Harvard Studies in Classical Philology |
HZ | Historische Zeitschrift |
I Congr. di Studi | I Congresso di Studi Fenici e Punici |
Fen. e Pun. | |
IG | Inscriptiones Graecae |
IGRR | Inscriptiones Graecae ad Res Romanas pertinentes |
ILLRP | Inscriptiones Latinae Liberae Rei Publicae |
ILS | Dessau, Inscriptiones Latinae Selectae |
Inscr. It. | Degrassi, Inscriptiones Italicae |
Jer. Chron. | Jerome, Chronica |
Just. Epit. | M. Junianus Justinus, Justin, Epitome |
JRS | Journal of Roman Studies |
Juv. | D. Junius Juvenalis, Juvenal |
Lact. | Lactantius |
Inst. | Divinae institutiones |
LMC | Liverpool Classical Monthly |
Liv. | Titus Livius, Livy |
AUC | Ab Urbe Condita |
per. | Periochae |
LTUR | Lexicon Topographicum Urbis Romae |
Luc. | M. Annaeus Lucanus, Lucan |
Macrob. | Macrobius |
Sat. | Saturnalia |
Mart. | M. Valerius Martialis, Martial |
MDAI (R) | Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts (Römische Abteilung) |
MEFRA | Mélanges de l'École française de Rome (Antiquité) |
Mél. | Mélanges |
Mon. Anc. | Monumentum Ancyranum |
MRR | Broughton, Magistrates of the Roman Republic |
Mus. Afr. | Museum Africum |
NC | Numismatic Chronicle |
Nep. | Cornelius Nepos |
Att. | Atticus |
Hamil. | Hamilcar |
Hann. | Hannibal |
Obs. | Julius Obsequens, Prodigiorum liber |
OCT | Oxford Classical Texts |
ORF | Malcovati, Oratorum Romanorum Fragmenta |
Orig. | Origines |
Oros. | Orosius |
ORF | H. Malcovati, Oratorum Romanorum Fragmenta (second edition 1955, fourth edition 1967) |
Ov. | P. Ovidius Naso, Ovid |
Am. | Amores |
Met. | Metamorphoses |
Tr. | Tristia |
Pac | Pacuvius |
Paul. Dig. | Iulius Paulus, Digesta Iustiniani |
P, P2 (citations of | HRR ed. Peter |
Roman historians) | |
Paul. Diac., Hist. Lang. | Paul the Deacon, Historia Langobardorum |
Paus. | Pausanias |
PCPS | Proceedings of the Cambridge Philological Society |
Per. | see Livy, Per. |
Phamb. | Hamburg Papyri |
Pl. | Plato |
Resp. | Respublica |
Plaut. | |
Bacch. | Bacchides |
Ep. | Epidicus |
Men. | Menaechmi |
Mil. | Miles gloriosus |
Per. | Persa |
Rud. | Rudens |
Trin. | Trinummus |
Pryl. | Rylands Papyri |
Plin. Ep. | C. Plinius Secundus, Pliny (the Younger), Epistulae |
Plin. HN & NH | C. Plinius Secundus, Pliny (the Elder) Historia Naturalis |
Plut. | |
Caes. | Caesar |
Cam. | Camillus |
Cic. | Plutarch |
Comp. Phil. and Flam. | Comparatio Philopoemenis et Flaminini |
Coriol. | Coriolanus |
Fab. | Fabius |
Flam. | Flaminius |
Lys. | Lysander |
Marc. | Marcellus |
Mor. | Moralia |
Mul. Virt. | De mulierum uirtute |
Num. | Numa |
Phil. | Philopoemen |
Pomp. | Pompeius |
Pyrrh. | Pyrrhus |
Quaest. Rom. | Quaestiones Romanae |
Rom. | Romulus |
Ti. Gr. | Tiberius Gracchus |
Pol. | Polybius |
Polyaenus | Polyaneus |
Strat. | Strategemata |
Pomp. Mela | Pomponius Mela |
Prop. | Propertius |
Praef. | praefatio |
PUF | Presses Universitaires de France |
Q. Cic. Comment. pet. | Quintus Cicero, Commentariolum petitionis |
Quint. Inst. | M. Fabius Quintilianus, Quintilian, Institutes of Oratory |
Rhet. Her. | Rhetorica ad Herennium |
Roman Praenomina | A. (Aulus), Ap. (Appius), C.( Gaius), Cn. (Gnaeus), D. (Decimus), L. (Lucius), M. (Marcus), M'.(Manius), N. (Numerius), P. (Publius), Q. (Quintus), Ser. (Servius), T. (Titus), Ti. (Tiberius) |
RE | Pauly-Wissowa, Realencyclopädie der Klassischen Altertumswissenschaft |
RÉA | Revue des Études Anciennes |
Rev. Hist. | Revue Historique |
REL | Revue des Études Latines |
RFC | Rivista di Filologia Classica′ |
RG | Res Gestae |
RhM | Rheinisches Museum für Philologie |
RIDA | Revue internationale des Droits de l'Antiquité |
RIN | Rivista italiana di numismatica e scienze affini |
Rol. | Warmington, Remains of Old Latin |
RSA | Rivista Storica dell'Antichità |
Sall. | C. Sallustius Crispus, Sallust |
BJ | Bellum Iugurthinum |
Cat. | De conjuratione Catilinae |
Hist. | Historiae |
Schol. Bob. | Scholia Bobiensia |
Sen. Controv. | Seneca (the Elder) Controversiae |
Sen. | Seneca (the Younger) |
Ep. | Epistulae |
Q Nat. | Quaestiones Naturales |
Serv. | Servius |
Ad Georg. | On Georgics |
ad Aen. | On Aeneid |
Sil., Pun. | Silius Italicus, Italica |
SNG | Sylloge Nummorum Graecorum, numerous vols |
Solin. | Solinus |
Stob. Flor. | Stobaeus, Florilegium |
Str. | Strabo |
s.v. | sub uerbo, under the word |
Suda | Greek Lexicon formerly known as Suidas |
Suet. | Suetonius |
Gramm. | De grammaticis |
Aug. | Augustus |
Calig. | Caligula |
Div. Iul. | Divus Iulius |
Dom. | Domitianus |
Ner. | Nero |
Tib. | Tiberius |
Syll. | Sylloge |
Tac. | Tacitus |
Agr. | Agricola |
Ann. | Annales |
Dial. | Dialogus de oratoribus |
Hist. | Historiae |
TAPA | Transactions of the American Philological Association |
Tert. | Tertullianus |
Ad nat. | Ad nationes |
Thuc. | Thucydides |
TLE | (Pallotino) Testimonia Lingua Etruscae |
TLL | Thesaurus Linguae Latinae (1900-) |
tr. | translator, translated by |
Val. Max. | Valerius Maximus |
Varr. | M. Terentius Varro |
Ling. | De Lingua Latina |
Vita pop. Rom. | Vita populi Romani |
LL | De Lingua Latina |
Vell. Pat. | Velleius Paterculus |
Verg. | P. Vergilius Maro, Vergil |
Aen. | Aeneis, Aeneid |
Ecl. | Eclogae, Eclogues |
G. | Georgicae, Georgics |
Zon. | Zonaras |
Zos. | Zosimus |
ZPE | Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik |